Lý do ném ham muốn thu trống thật vào sọt rác

Thu trống thật (acoustic drums) là một trong những khâu phức tạp nhất trong cả quá trình sản xuất âm nhạc. Không chỉ với người mới mà thậm chí cả dân chuyên nghiệp đôi khi cũng phải chào thân ái và quyết thắng.

Trong một bản nhạc, phần drums là phần khung căn bản. Trong một bản mix, phần drums là xương sống.

Tôi không biết trên trái đất này đã có bao nhiêu bản mix bị phá hoại chỉ vì phần thu acoustic drums chất lượng tồi.

Thu âm trống thật vất vả không khác gì một cuộc chiến. Tôi tôn vinh những kỹ sư âm thanh nào có khả năng làm tốt công việc này. Nhưng số đó không nhiều.

Trước hết, chúng ta cần làm rõ với nhau thu acoustic drums là thu dàn trống thật với microphone, do người thật chơi.

Trong phạm vi bài này, tôi chỉ nói về những khó khăn cao ngất ngưởng để có các track drums thô thật sự tốt sau khi thu âm và trước khi tiến hành mix chính thức.

Thu trống thật – Bạn có chắc mình làm nổi?

Tôi có rất nhiều lý do thuyết phục bạn nên sử dụng các giải pháp thay thế thay vì cất công thu trống thật. Việc bạn có nghe theo hay không hoàn toàn do bạn quyết định. Tôi chỉ có trách nhiệm trình bày quan điểm cá nhân (dựa trên kinh nghiệm làm việc với cả trống thật và trống máy) giúp bạn thu được hiệu quả cao nhất với công sức tối thiểu.

Hãy nghiền ngẫm kỹ những lý do dưới đây trước khi sỉ vả tôi bằng 1 tràng comment về “linh hồn” của âm nhạc bị mất mát ra sao nếu sử dụng trống máy.

1. Kiếm giúp tôi 1 tay trống “khủng”

Người đánh trống phải là một tay trống cừ khôi!

Anh ta có khả năng điều khiển, làm chủ lực đánh của mình một cách linh hoạt, các nhát đánh rõ ràng, chuẩn nhịp – điều này vô cùng quan trọng nếu bạn thu cho một ban nhạc rock, metal.

Drummer

Drummer giỏi – Yếu tố đầu tiên làm nên một bản thu drums tốt

Hãy lưu ý, tôi không nói trên khía cạnh câu trống chơi hay hay dở. Tôi nói trên khía cạnh chất lượng nguồn âm thanh.

1 tay trống gà mờ không thể nào cho ra tiếng trống tốt. Cùng là cầm dùi gõ vào mặt trống, 1 tay trống giỏi sẽ cho ra âm thanh khác 1 tay trống mới vào nghề.

Người chơi trống không có nhiều. Người chơi giỏi còn hiếm hơn. Buồn nhưng thật.

2. Kiếm giúp tôi 1 bộ trống thật xịn

Đầu vào lởm thì đầu ra khó mà tốt được. Dĩ nhiên.

Muốn có phần trống nghe hay  thì trước tiên: Dàn trống phải là… hàng hiệu!

Sq2-drum-system-tiger

Kiếm giúp tôi con “Quái vật” này rồi hãy nghĩ tới thu âm

Nói đùa đấy, ý tôi là dàn trống phải có âm thanh tốt, chất lượng cao khi nghe mộc trực tiếp. Đừng thu 1 bộ trống mua ở ngoài chợ trời. Một khi đầu vào quá lởm thì bạn có mix giỏi đến mấy thì cũng không kéo lại nổi đâu.

3. Kiếm giúp tôi một người biết căn chỉnh trống thật

Kể cả các bộ trống trị giá hàng chục nghìn USD, khi thu âm, vẫn cần phải được căn chỉnh để có âm thanh tối ưu, phù hợp với ca khúc cần thu.

Can-chinh-Snare-Drum

Căn chỉnh trống là việc không dành cho tay mơ!

Họ sẽ làm gì? Họ sử dụng các thủ thuật nhà nghề để điều chỉnh âm sắc, độ ngân… của các mảnh trống như dán băng dính lên mặt trống, điều chỉnh lò xo snare, điều chỉnh độ căng mặt trống…

Nếu ko có kinh nghiệm dày dạn, bạn không thể có âm thanh như ý kể cả khi dùng dàn acoustic drums đắt tiền!

4. Kiếm giúp tôi đầy đủ trang thiết bị xịn và 1 kỹ sư thu âm giỏi

Acoustic drums là nhạc cụ có dải tần trải rất rộng, từ các dải cao (các cymbals – lá) cho đến các dải thấp (chân bass – kick drum). Và một dàn trống chứa rất nhiều mảnh trống khác nhau, thông thường là 1 kick drum, 1 snare drum, 3 toms (tum), 2 lá (cymbal), 1 Hihat.

Bởi vậy, bạn cần dùng rất nhiều microphone (tối thiểu là 3) và số lượng pre-amp chất lượng cao (giá trung bình từ 1000 – 3000 USD cho… 1 chiếc) tương ứng để có âm thanh đầu vào tốt nhất.

Dat-mic-thu-am-drums

Đặt mic thu âm Drums – Sai 1 ly đi 1 dặm

Như thế đã hết chưa?

Buồn là chưa.

Kỹ sư thu âm giỏi phải biết lựa chọn microphone hợp lý, lựa chọn pre-amp hợp lý với đặc tính âm thanh của bộ trống và yêu cầu sáng tạo của ca khúc. Anh ta cũng cần biết đặt microphone ở đâu để thu được âm thanh tốt nhất.

Tin tôi đi, chỉ cần đẩy lệch vị trí hay góc microphone 1 cm, bạn cũng sẽ cảm nhận được sự khác biệt!

Các kỹ sư thu âm chuyên nghiệp dành phần lớn thời gian để xử lý sự cố phase cancellation xảy ra trong quá trình thu âm trống. Hãy tạm hiểu sự cố này khiến âm thanh triệt tiêu lẫn nhau khiến âm thanh thu được nghe như bị méo, mỏng và trống rỗng.

Dài! Hết chưa? Nản lắm rồi!

Tiếc là vẫn chưa. Hô hô.

Bạn cần có 1 căn phòng (nơi đặt bộ trống) với đặc tính âm học tốt, xử lý tiêu âm tốt. Yếu tố này xa xỉ không kém so với microphone và pre-amp chất lượng cao (thậm chí tốn kém gấp vài chục lần).

Phong-thu-drums

Phòng thu Drums của bạn được bao nhiêu phần so với căn phòng này?

Liệu bạn tự tin rằng bạn biết cách lựa chọn microphone, pre-amp (cao cấp), biết cách bố trí microphone, có căn phòng lý tưởng để thu trống thật như các producer chuyên nghiệp?

5. Xử lý giúp tôi đống @#ud*&@ vừa thu cho chuẩn nhịp

Kể cả khi thu âm với các tay trống cừ khôi, với các thể loại nhạc như metal vốn yêu cầu độ chuẩn xác cực cực kỳ cao, kỹ sư âm thanh vẫn phải điều chỉnh lại phần âm thanh thu được cho “chuẩn đét” về nhịp.

Điều này cực khó với âm thanh thu được từ acoustic drums!

Drums-editing

Nếu thu trống thật, chúc bạn vui vẻ với “đống bầy nhầy” này!

Thường khi thu trống thật, bạn sẽ cần ít nhất 1 overhead microphone để thu các lá (cymbal), chuyên nghiệp hơn sẽ cần Room Mic/Ambience Mic để thu âm thanh của cả bộ trống/không gian trong căn phòng. Vấn đề đau đầu là: các microphone này sẽ bắt cả tiếng kick drum, snare drum, tom.

Vậy khi bạn điều chỉnh các track kick, snare, tom cho chuẩn nhịp, âm thanh của chúng bị dính lẫn trong các track Overhead và Room vẫn giữ nguyên thời gian cũ?

Kết quả là bạn sẽ thu được 1 đống bùi nhùi, hỗn loạn nếu không có kỹ thuật xử lý siêu đẳng để triệt tiêu các âm thanh dính lẫn trong các track Overhead và Room mà không ảnh hưởng nhiều tới chất lượng âm thanh của 2 track này cũng như âm thanh của các lá.

Không biết bạn thế nào, chứ tôi thì đầu hàng!

Bạn đã nản chưa?

Đấy mới chỉ là khâu chuẩn bị. Bạn đã thấy oải chưa?

Tôi còn chưa nói đến sau khi thu xong phần drums thì mix thế nào để nghe nó hợp lý đâu đấy!

Vâng, đây là sản phẩm thu bằng drums thật, nghe có vẻ hơi tệ hại dù bộ trống rất tốt, trang thiết bị cũng tốt, người chơi tốt:

Bạn thấy không? Một loạt khó khăn sẽ đợi chúng ta ở trước mắt nếu cứ cố thu trống thật bằng mọi giá!

Tôi cho bạn 3 sự trợ giúp:

1. 50/50
2. Hỏi ý kiến khán giả trường quay
3. Không… thu trống thật nữa

Với các studio tại gia hoặc studio nhỏ, nếu không thu trống thật thì người ta làm gì để có phần drums?

Xin trả lời với bạn: Họ sử dụng các phần mềm Drums ảo (các thư viện Drums). Tôi xin tạm gọi nó một cách dân dã là Machine Drums (trống máy).

Ezdrummer-thu-vien-sampled-drums

EZDrummer là một thư viện Drums tốt, dễ dùng với Home Studio

Chúng ta cần làm rõ về phần mềm Drums ảo 1 chút để tránh hiểu nhầm. Phần mềm Drums là các thư viện trống ảo được tạo từ hàng nghìn (hoặc vài chục đến vài trăm nghìn) âm thanh trống được thu sẵn từ các bộ trống thật qua Microphone do người thật đánh. Phần mềm này đọc dữ liệu MIDI để tạo ra âm thanh như thu từ người chơi thật.

Thư viện Drums ảo có thật sự là phao cứu sinh?

Ưu điểm của trống máy là nó giải quyết được gần như triệt để tất cả các khó khăn của việc thu trống thật. Tại sao?

Với các thư viện Drums cao cấp, bạn không cần phải lo lắng về cả 4 câu hỏi đầu tiên vì các nhà sản xuất đã làm giúp bạn hết rồi! Những âm thanh trống trong các thư viện này được thu bởi:

• Các tay trống chuyên nghiệp: Các nhát trống được đánh rõ ràng, sạch sẽ, đúng kỹ thuật
• Trang thiết bị (microphone, pre-amp) cao cấp, được lựa chọn kỹ càng và sử dụng đúng phương pháp
• Các bộ trống mẫu cực xịn và được căn chỉnh, tối ưu bởi các chuyên gia căn trống chuyên nghiệp
• Căn phòng tốt được xử lý tiêu âm chuyên nghiệp

Vậy còn câu hỏi số 5 về việc căn chỉnh nhịp cho track drums?

1 điều tuyệt vời mà tôi đã nói ở trên giúp bạn giải quyết ngọt ngào câu hỏi này đó là phần mềm Drums ảo đọc dữ liệu MIDI để tạo ra âm thanh. Nếu chưa biết về MIDI, bạn có thể đọc thêm bài viết MIDI cơ bản của MIX.

Ưu điểm của dữ liệu MIDI là khả năng chỉnh sửa dễ dàng mà không ảnh hưởng tới chất lượng âm thanh tạo ra từ thiết bị nhạc cụ ảo (trong trường hợp này là phần mềm thư viện drums).

Nếu biết khéo léo dùng và xử lý, nghe sẽ không khác một bản thu drums có chất lượng tốt.

Có 3 cách phổ biến để thu âm MIDI với các thư viện Drums: 1) viết trực tiếp trên máy tính, 2) thu âm MIDI từ MIDI Controller (Keyboard, Drums Pad…), 3) gọi 1 drummer thứ thiệt chơi trên Electronic Drums Kit rồi thu lấy tín hiệu MIDI vào máy tính.

Hiện nay trên thế giới rất nhiều Studio dùng các thư viện Drums cao cấp để làm phần Drums. Bạn sẽ không lẻ loi đâu!

Nghe như thế này liệu bạn có nghĩ đây là tiếng thu bằng Electronic Drums kit?

Bạn thấy đấy, nghe rất sạch sẽ và tự nhiên. Chẳng nói thì cũng không ai biết đây là trống máy đúng ko?

Tuy vậy, thách thức phải đổi mặt khi sử dụng giải pháp trống máy cũng khá nhiều chứ không phải ít:

• Nghe nó máy móc. Vì nó là… máy mà. Nếu không có kinh nghiệm, thứ âm thanh bạn thu được sẽ là 1 track drums vô hồn bởi nghe nó cứ đều đều đều đều đều đều đều đềuuu….
• Các drummer không muốn thu với trống máy, họ muốn đánh trên dàn trống thật cho nó đã tay
• Các drummer không muốn nghe sản phẩm không phải của mình đánh. Họ muốn tự tay đánh
• Nếu bạn chia sẻ với dân amateur là tao dùng trống máy đấy, nguy cơ bạn sẽ bị ném gạch rất cao vì lý do “thu thật nghe nó mới hay, sound thật nó mới đẳng cấp”. F*ck!
• Với các producer chuyên nghiệp, họ muốn mỗi album có 1 drums tone riêng để ghi dấu ấn vào lòng khán giả, tạo nên sự khác biệt. Nếu chỉ có 1 vài bộ thư viện Drums, họ sẽ làm thế nào?
• Còn gì nữa nhỉ?

Vấn đề luôn nằm ở con người

Ưu điểm lắm. Thách thức cũng nhiều. Vậy làm sao để có 1 track drums nghe thật như người đánh? Vấn đề luôn nằm ở con người. Biết cách dùng thì tôi dám cá bạn có thể có 1 track drums tốt, qua mặt rất nhiều “tay chơi” chỉ với 1 thư viện Drums cao cấp.

Về chủ đề này, tôi xin hẹn các bạn ở 1 bài viết khác chi tiết hơn.

Nhưng dù làm thế nào đi nữa, trước hết, bạn vẫn cần giải quyết vấn đề đối với các drummer như đã liệt kê ở trên.

Đây là một vấn đề khá nhạy cảm mà tôi đã trực tiếp trải nghiệm. Bạn hãy thuyết phục anh ấy, cố ấy, thằng ấy bằng việc giải thích cho họ hiểu những khó khăn khi thu âm trống thật và đưa ra các lợi ích khi sử dụng trống máy tôi đã trình bày ở phần trước.

Nếu bạn và drummer không giải quyết được tốt các khó khăn đó thì tốt nhất hãy dùng trống máy.

Còn với dân đòi thu thật để khoe đẳng cấp?

Kệ họ! Nếu thật sự đây là mục đích chính của họ, bạn nên nghĩ tới việc thay drummer khác. Chân thành đấy!

Hiệu quả là trên hết

Trong việc chơi nhạc – thu nhạc, yếu tố cảm xúc rất quan trọng. Điều này rất khó “nhại lại” trên dàn trống ảo nếu không có kinh nghiệm và lười nhác.

Vì vậy mà người ta tìm đủ mọi cách để thu drums thật với chất lượng tốt nhất. Nhưng với người mới hoặc không có đủ điều kiện, đừng hữu dũng vô mưu!

Bạn không thể đánh đu với dân chuyên nghiệp được đâu! Nó sẽ tốn của bạn rất nhiều tiền bạc và thời gian. Và khái niệm dân chuyên nghiệp ở Việt Nam khác với thế giới. Nếu giống, chúng ta đã có thể nghe các bản mix đẳng cấp thế giới (thậm chí chỉ trong phạm vi châu lục – so với Hàn Quốc) tại Việt Nam rồi.

Tôi không bắt ép hay khuyến khích các bạn từ bỏ hẳn suy nghĩ thu trống thật. Tại Tạp chí MIX, chúng tôi mong muốn giúp bạn có thể đạt được kết quả tốt nhất bằng con đường ngắn nhất, hiệu quả nhất. Tôi khuyên bạn nên bắt đầu với trống máy trước. Nếu có điều kiện, hãy tự tìm hiểu, tập luyện về thu trống thật sau.

Tất nhiên dùng trống máy sao cho hay không thể trình bày hết trong một bài được. Tôi đành gặp lại bạn trong loạt bài viết hướng dẫn khác thật chi tiết.

Chúc bạn bớt đau đầu về phần drums trong bản thu của mình.

TRUNG TÂM TÀI NĂNG TRẺ NHẬN DẠY ĐÀN PIANO, ORGAN, GUITAR, VIOLIN, TRỐNG, LUYỆN THANH TẠI NHÀ

CẦN TƯ VẤN THÊM QUÝ PHỤ HUYNH LIÊN HỆ: 090 333 1985 – 09 87 87 0217

WEB: www.hocdan.org

Email: info@giasutainangtre.vn